Een Palestijns-christelijk perspectief op gerechtigheid
Munther Isaac is evangelisch-luthers predikant te Bethlehem en docent bijbelse theologie aan het Bethlehem Bible College. Hij is ook de drijvende kracht achter de conferenties van ‘Christ at the Checkpoint’ waarop christenen uit de hele wereld, vooral ‘evangelische’, samenkomen om zich te laten uitdagen door de situatie van de Palestijnse christenen die leven onder Israëlische bezetting.
Harmen Jansen, interim-predikant in De Bron
Munther Isaac groeide op in een familie die lid was van een van de vele orthodoxe kerken van het Midden-Oosten. Als tiener, met broers en zussen op zomerkamp gestuurd, kwam hij in aanraking met evangelicalen. Hij gaf zijn hart aan Jezus en leerde om als ‘wedergeboren christen’ dagelijks te bidden en uit de Bijbel te lezen voor een persoonlijke relatie met God. Hij studeerde civiele techniek en daarna theologie bij Westerse geleerden. In Oxford promoveerde hij op het thema van de Landbelofte in de Bijbel. Vervolgens werd hij bij herhaling geweerd van internationale conferenties van christenen. Niet vanwege controversiële woorden of daden. Louter om zijn plek van herkomst. “Omdat je een Palestijn bent.”
Boek
De andere kant van de Muur is zijn toegankelijk geschreven, indrukwekkende verslag van de worstelingen van een oprechte gelovige met de ervaringen met geweld en onderdrukking van zijn volk, vanuit het Westen gezien levend achter die grote betonnen scheidingsmuur die dwars door het ‘Beloofde land’ slingert. Waar anderen kiezen voor een beter bestaan elders en hoe lucratief de aanbiedingen voor een predikantschap in het buitenland soms ook zijn, blijft Munther Isaac nadrukkelijk predikant en theoloog in de stad van zijn geboorte. Daar reflecteert hij op de betekenis van het Evangelie voor zijn volk in het land dat door Joden en veel christenen geclaimd wordt als land dat voor eeuwig bestemd is voor Israël. Zijn vertrekpunt is de Bergrede en het liefdesgebod, waarvan hij de betekenis en de kracht onderzoekt.
Ontmoetingen
De grote kracht van dit boek ligt in de manier waarop persoonlijke ervaringen steeds met het betoog zijn verweven. We lezen over zijn jeugdjaren tijdens de Intifada’s met stenen gooiende jongeren en keiharde reacties van de militaire bezetter. Over de discussies met westerse christenen met hun vooroordelen en onwrikbare standpunten over Palestijnen en Israël, of over moslims en de islam. Over zijn moslim-professor aan de Bir Zeit-universiteit die hem aanmoedigde bij zijn switch naar theologie, in tegenstelling tot zijn christelijke docent. Over zijn leerproces dat nog steeds doorgaat, waarbij hij ook zijn eigen vooroordelen ontdekte. Over de bijzondere ontmoetingen die hem daarbij hielpen, zoals met de Israëlische soldaat, geboren in Oekraïne, die hem onder tranen vertelde hoe hij met zijn tank wrakke bouwsels in een vluchtelingenkamp in Gaza had moeten platwalsen.
Er is geen andere weg dan het engagement
Niet in het nauw
De oplossing om je alleen druk te maken over je toegang naar het hemelse Jeruzalem en niet te strijden om het aardse Jeruzalem is dus niet meer de zijne. Er is geen andere weg dan het engagement, “of we willen of niet” (p. 18). Hoe dat eruitziet, ontvouwt zich in tien hoofdstukken met titels als ‘Wie is mijn naaste?’ ‘Mijn Joodse naaste.’ ‘Mijn islamitische naaste.’ ‘Gezegend de vredestichters’ – een prachtige uitleg van de Zaligsprekingen. ‘Klagen in hoop. De Naqba gaat door’. Ja, ondanks alle uitzichtloosheid ook een getuigenis van hoop. Hij wil Paulus nazeggen: “van alle kanten belaagd, maar niet in het nauw” (p. 231).
Waardigheid
Het boek is een uitdagende oproep om positie te kiezen. “Ik heb drie eenvoudige vragen: Dringt jullie theologie aan op een gedeeld land? Bidden jullie om vrede voor allen in dit land? Werken jullie aan het tot stand komen van gerechtigheid in dit land?” (p. 225). Verwacht geen beschouwing over het Palestijnse politieke leiderschap of het partijpolitieke landschap van de Palestijnse samenleving. Het biedt geen stappenplan voor westerse regeringsleiders voor het Palestijnse vraagstuk. Des te meer concentreert hij zich op de noodzaak van een omslag van het christendom dat grotendeels nauwelijks toekomt aan de erkenning van de waardigheid van onderdrukte Palestijnen. In feite is het een oproep tot bekering: tot “de God van het land die anders is dan andere goden”. En op een prettige manier verraadt zijn taalgebruik bij deze ‘missionaire’ gedrevenheid nog steeds die evangelische jeugdjaren, met zinnen als “we moeten in gedachten houden en erop blijven vertrouwen dat God de controle houdt en dat ook Jezus leed in krankzinnige tijden” (p. 206).
Gesprekskring
Bij de presentatie van het vertaalde boek in de Pauluskerk in Rotterdam op 9 mei jl. met een inleiding van de auteur was de leiding van de Protestantse Kerk ook prominent aanwezig. Een signaal dat zij deze oproep ter harte neemt. Het boek is een aanrader om in kringverband te lezen en te bespreken. De inhoudsopgave die de vertalers Willemien Keuning en Riet Bons-Strom zijn vergeten, maak je dan even zelf.
Munther Isaac, De andere kant van de Muur: een Palestijns perspectief
Kampen: Van Warven, 2023
233 blz. | € 19,95
Dit artikel verscheen eerder in Kerk in Stad 18 – 2023, kerkinstad.nl. Het is geschreven vóór de huidige oplaaiing van geweld in Palestina en Israël.