Begin dit jaar ontving minister Carola Schouten (Armoedebeleid, Participatie en Pensioenen) het rapport ‘Armoede in Nederland’ over armoedebestrijding door kerken in Nederland. Wij gingen op onderzoek uit in Groningen en Drenthe en interviewden de initiatiefnemers van drie regionale projecten. Dit is deel 3: Energiearmoede in Onstwedde.
Wat doe je met 1200 tasjes vol energiebesparende middelen? Ze lagen op de plank in de gemeente Stadskanaal, die geen capaciteit had om ze bij mensen te bezorgen. Toen schoten de kerken te hulp. Fre Haan, diaken in de Gereformeerde Kerk Onstwedde, was er vanaf het begin bij betrokken.
We zagen de energiecrisis al aankomen
“Als kerk hadden wij al vaker overlegd met Welstad,” vertelt Fre. Welstad is de organisatie voor sociaal werk in de gemeente Stadskanaal. “We organiseren al vier jaar dingen samen via de Voedselbank: een abonnementenactie voor mensen met een laag inkomen voor het openluchtbad of de ijsbaan. Als kerk stonden we garant voor de kosten. Twee jaar geleden dronken we samen koffie en bespraken we wat we nog meer konden doen. Toen zagen we de energiecrisis al aankomen. De kerk nam contact op met de gemeente Stadskanaal en het Regionaal Woon- en Leefbaarheids Plan (RWLP) Oost-Groningen.”
Wanneer beginnen we?
Daar ontstond het plan dat in april 2022 ten uitvoering kwam. “Het RWLP had honderden tasjes met energiebesparende middelen in het magazijn liggen, vanuit een overheidssubsidie, zonder idee hoe ze uit te delen. Ze waren verbaasd toen wij zeiden: ‘Wanneer beginnen we?’ Dat gaat vaak zo – mensen praten wel, maar doen niet… Diakenen zijn juist doeners.”
In het voorjaar van 2022 tot september 2022 gingen vrijwilligers van de Gereformeerde Kerk, Hervormde Gemeente en Christelijke Gereformeerde Kerk in Onstwedde, en de Protestantse Gemeente Tange-Alteveer langs de deuren. “Er was al frequent overleg tussen de kerken. Dat gaat soms moeizaam, maar ik vind: alles wat je samen oppakt is winst,” zegt Fre.
1200 tasjes
1200 tasjes met energiebesparende middelen werden uitgedeeld in Onstwedde, Alteveer (Gr) en Vledderveen. “Nu willen we het concept eigenlijk overdragen aan kerken in Stadskanaal en Musselkanaal. Maar er is ook wel kritiek: zo zijn de tasjes alleen voor eigenaars van koopwoningen.” Dat was namelijk het doel van de subsidie waarmee de tasjes zijn bekostigd. “We hebben wel tegen wooncorporatie Lefier opgeroepen huurwoningen met de laagste energielabels te compenseren voor de hoge energiekosten met een lagere huur. Daar waren ze toen huiverig voor, maar een jaar later is dat nu toch versneld in gang gezet. Daar zijn we misschien wel het meest trots op als diaconie: niet wat we doen, maar wat we in beweging hebben gezet.”
Contacten leggen
Ook de gemeente is blij met het initiatief van de kerken. “Een van onze wensen was dat sociaal werkers van Welstad meeliepen. Zij zijn professionals: ze stellen vragen, kijken mee. Zo zijn er contacten gelegd voor daarna, als nevendienst bij het uitdelen van de tasjes.” De vrijwilligers en Welstad merkten verschillende reacties bij mensen aan de deuren. “Sommigen waren positief, sommigen hadden kritiek op de gemeente. Maar je komt wel in gesprek. Het nieuws verspreidde zich ook. Mensen vroegen aan hun kennissen ‘hebben jullie al een tasje’?”
Niet alleen vergaderen
Tijdens een evaluatiebijeenkomst keken de deelnemers terug op de actie. “We vonden het toch wel heel mooi. We hebben er een goed gevoel aan overgehouden.” Fre moedigt kerken aan om contact op te nemen met het Woon- en Leefbaarheidsplatform of een vergelijkbare instantie. “Vertel welke kerken kunnen helpen bij dit soort projecten en laat contactgegevens achter. Wat hoor je, wat zie je, wat kun je doen? Kerken moeten niet alleen vergaderen, maar ook doen.”
Wilt u meer weten over dit project? Kijk dan op de website van de Gereformeerde Kerk Onstwedde: gereformeerdekerkonstwedde.nl.
Onder het vergrootglas: Zit de gemeente wel op de kerk te wachten?
“Wat hoor je, wat zie je, wat kun je doen? Kerken moeten niet alleen vergaderen, maar ook doen.”
Net als in het eerste item van de deze drieluik gaat het over bewustwording van wat een kerk kan doen. Wat hoor je, wat zie je en wat kun je doen? Soms willen kerken eerst iets in beleid vangen voordat ze ‘op pad gaan’. Dat kan wijs zijn, maar ook belemmerend werken. Onder het motto ‘We beginnen gewoon en we zien wel waar dit heen gaat’, ontstaat er vaak beweging. Je kunt je dan ook laten leiden door wat zich aandient, in plaats van een vooropgezet plan te hebben. Dit geeft veel bewegingsvrijheid en veel lol. Als je de juiste mensen weet in te schakelen in je kerk die het leuk vinden ‘iets nieuws’ te doen, zonder te weten waar dat toe leidt, creëer je een stimulerende beweging die ‘al doende leert’. En dat hoef je dus niet alleen te doen als kerk, zo blijkt. Door een open uitnodiging aan anderen om hieraan mee te werken en mee te denken, krijg je soms unieke samenwerkingen.
In dit verhaal trekken de professional en de vrijwilliger letterlijk naast elkaar op in de wijken om de tasjes uit te delen. Veel mensen hebben, soms terecht, wantrouwen naar instanties en de overheid, als het gaat om allerlei regelingen. Als er dan iemand uit je eigen dorp onbevangen aan je deur komt, roept dat kennelijk iets vertrouwds op. Mensen zien weer eens een ‘gezicht van de kerk’ en verspreiden het goede nieuws aan hun buren dat je ‘te vertrouwen bent’. Gewoonweg door samen energietasjes uit te delen in de wijken. Iedereen die hieraan meedeed, merkte ook hoeveel positieve energie het hunzelf gaf. Gewoon in eigen dorp bij mensen aan de deur komen, waar je anders aan voorbij loopt. Mensen die je later weer tegenkomt bij de supermarkt of cafetaria. Onverwachte ontmoetingen.
Soms denken mensen uit de kerk: ‘Ja, maar de burgerlijke gemeente, andere organisaties of instanties, zitten toch helemaal niet te wachten op ons, als kerk?’ Met lege handen kun je meer dan je denkt. Durf je als kerk de ‘stoute schoenen’ aan te trekken om iets te doen waar de overheid of andere organisaties geen tijd of mensen voor hebben? Dan kan ieder wel eens positief verrast worden.
Eerder schreef ik hier pareltjes over die je wellicht inspireren, zie:
Lege handen een zegen…?
Leg je verlegenheid op tafel
Christiaan Dekker, diaconaal consulent in onze classis