Zoals de meeste mensen van mijn generatie ben ik keurig gedoopt. Zelf had ik daar de meeste tijd van mijn leven niets mee, integendeel. Ik had het gevoel dat mij iets opgelegd was op een moment dat ik mij niet kon verweren en er niets tegen in kon brengen. In de laatste jaren ben ik dat wel iets anders gaan zien. Daardoor ben ik nieuwsgierig geworden welke motivatie ouders van een dopeling tegenwoordig hebben om hun kind te laten dopen. Dus vroeg ik Jan Wilts, die als predikant wel vaker een kind, maar ook wel volwassenen doopte, of hij mij meer kon vertellen over de motivatie van deze ouders en volwassen dopelingen.
Alice Henkel
“Als ouders vragen of een kind gedoopt kan worden, zeg ik altijd ja en de kerkenraad stemt daarmee in,” zegt Jan Wilts van de gemeente Damsterboord (Stefanuskerk Noorddijk). “Wanneer ik bij de ouders kom voor het doopgesprek is één van de vragen die ik stel: waarom is het voor jullie belangrijk dat dit kind gedoopt wordt?” Het eerste dat dikwijls gezegd wordt, is dat ouders hun kind christelijk willen opvoeden met de daarbij behorende waarden en normen en dat het niet zo zeer gaat over geloof. Kern zijn menselijke waarden: een warme omgeving, liefde, aandacht voor anderen in deze wereld – ja, eigenlijk kun je dat laatste zien als naastenliefde.
In een traditie staan
Vaak ontstaat er dan ook een mooi gesprek over de traditie in de familie en hoe ouders zelf ook met deze waarden opgevoed zijn en wat dat voor hen betekent. Ondanks dat sommige ouders ook kritiek hebben over de manier waarop zij opgevoed zijn, zien zij deze waarden en erkennen die als waardevol. Ze willen ook in een bepaalde traditie staan en ervaren ook dat als waardevol.
Daarnaast is het ook het besef ergens bij te willen horen. Het gaat om de verbinding met andere mensen, een gemeenschap. Zij willen dat ook verder doorgeven, dat gaat van geslacht tot geslacht. “Dan denk ik, o ja, de God van het Verbond gaat van geslacht tot geslacht en vraagt niet van iedereen of hij ook gelooft. Het gaat dus om het doorgeven.” Wat voor hen van belang is, zijn dus de waarden waarvan ze ervaren hebben dat die bij een christelijke opvoeding passen, wat heel wat anders is dan de Heidelberger Catechismus moeten leren! Het gaat om in de traditie staan, de traditie waar de familie in staat.
Ergens bij horen
Dan is er nog het punt van ergens bij te willen horen en dat is iets heel belangrijks in deze wereld. Door verbinding met een gemeenschap van andere mensen kun je ergens op terugvallen en word je gesteund in moeilijkere tijden. Dat wordt niet altijd even duidelijk kérkelijk begrensd. Het is meer, bij God en bij mensen. “Daarin hoor ik iets van transcendentie, er is iets dat ons overstijgt, het hoeft niet benoemd te worden, maar het is iets dat groter is dan wij.”
Jan Wilts ziet de waarden van traditie en ergens bijhoren als de kernpunten van de motivatie van ouders. Voor hem is doop niet een soort voorwaarde voor iets, maar meer een bezegeling van iets dat al langer het geval is. Dat wij mensen bij de liefde horen. “Die liefde heeft een bron en ik kan mij niet anders voorstellen dan dat dat van God moet komen.”
Doopliturgie
Dan wordt er gekeken hoe een doopliturgie eruitziet en daar geeft de predikant een korte uitleg over. “Verder geef ik ruimte voor wat de familie wil. Soms zijn er moeders die een gedicht voor willen lezen en zoiets moet altijd een plek krijgen.” Dan is er vaak ook de witte jurk die al generaties mee gaat of het lied dat vroeger bij de doop gezongen werd, dat kan nu weer gezongen worden.
Volwassen doop
Naast het dopen van kinderen gebeurt het wel een enkele keer dat volwassenen gedoopt willen worden. Dan is het de persoon zelf die er om vraagt. Dat kan heel verschillend zijn. Vanuit een diepgevoeld geloof kan de wens opkomen om gedoopt te worden. Ook dan kan er ergens sprake zijn van familiaire trouw, dus traditie. “Ooit heb ik een volwassen vrouw van 70 zonder enige kerkelijke achtergrond gedoopt, die lang met een verlangen geleefd had om gedoopt te worden, zonder een scherp gearticuleerd geloof. Natuurlijk zijn er dan gesprekken over kerk en geloof, maar niet als voorwaarde.” Ze is gedoopt en werd al snel een trouwe kerkganger.
In de Pepergasthuiskerk hangt een groot verticaal Doopdoek naast het Pelgrimagedoek, het Heilige Geestdoek en het Gedenkdoek. Tijdens een doopviering worden de namen van de dopelingen op het doek bijgeschreven.
Op dit Doopdoek, gemaakt door schilder Jan van Loon, staan alle namen van de kinderen en volwassenen die hier zijn gedoopt. Op de achtergrond zijn de Griekse letters Alfa en Omega afgebeeld. Zij zijn als twee ringen in een ketting met elkaar verbonden. In het midden staat een kind dat met open hand de doop ontvangt.
Foto: Petra Elzes
De beslissing heeft niet altijd wat te maken met kerk en wat daar verder bij hoort. “Geloof is niet het aanvaarden van een setje regels, maar meer iets van ‘hoe ben je trouw met elkaar aan waarden die het eigen ik overstijgen’. En daar zie ik ook een religieuze dynamiek in. Ik realiseer me dat dooptheologie ook heel andere accenten kan leggen: verzaking van het kwaad, een heldere reflectie op wat de kerk belijdt, de bezegeling van een leer- en geloofstraject. Maar ik zie ook op dit accent: dat doop het begin van een weg is, een gave die geen mens kan verkrijgen, maar wel beantwoorden met een volgende stap. De eerste stap in het verbond van God met mensen, dat komt van Godswege. Dat is een notie die lang in het protestantisme gekend is en die me in de gesprekken met ouders nabij is.”
Wat zeggen ouders zelf over de keuze hun kinderen te laten dopen? Ruth Pruis vroeg het Johannes en Kirsten. Dit is hun antwoord.
Hallo,
Wij zijn familie Damstra uit Baflo. Johannes, Kirsten en onze kinderen Marin en Tygo. Tot twee jaar geleden woonden wij in Lewenborg en hebben onze beide kinderen laten dopen in de prachtige Stefanuskerk gelegen aan de Noorddijk. Wij hebben het voorrecht gehad deze diensten te mogen houden onder de leiding van dominee Jan, een bevlogen man die zijn vak goed verstaat.
Wat bracht jullie ertoe je kinderen te dopen?
In deze tijd wellicht een goede vraag, waarom houden we vast aan deze traditie? Er zullen weinig baby’s zijn die deze handeling echt waarderen, wij daarentegen zeker wel. Door deze symbolische handeling willen wij ons koppelen aan de liefde van God en aan zijn gemeenschap, welke gemeenschap dan ook maar.
Wat betekent dit dan voor jullie?
Wij vinden het belangrijk om ons en onze kinderen te verbinden aan de kerkgemeenschap en aan God. Met de doop laten wij een verbintenis zien aan deze partijen. Geloven is ten dele een persoonlijk proces, maar hierin kunnen we nog meer leren over God met anderen. De doop is in onze ogen het startpunt van deze ontdekkingstocht voor onze kinderen.
Hoe hebben jullie de doop ervaren?
Met een mooie zonnige dag en de Stefanuskerk met het prachtige uitzicht vanuit de Noorddijk ben je al halverwege een topdag. We hebben de gemeente, vrienden en familie gevraagd te komen en ze waren allen aanwezig voor dit mooie moment. Zowel bij de doop van Marin als die van Tygo heeft dominee Jan met hulp van anderen een prachtige dienst ingericht. We voelden ons vrij en Jan maakt dat de dienst laagdrempelig is, gemakkelijk bij aan te sluiten of je nu kerkelijk bent of niet. Dit maakt dat men zich welkom voelt in de kerk. Het doopmoment was mooi, open voor kinderen om mee te maken en hadden we niet beter kunnen wensen.
Ook na de dienst hebben we een fijn moment gehad in de pastorie met de gemeente en familie en vrienden onder het genot van koffie en gebak. Wij zijn erg blij met beide doopmomenten van onze kinderen en dit zal altijd bij ons blijven. Ook jaren later nog steeds onze hartelijke dank voor alle mensen die deze dag voor ons speciaal hebben gemaakt.
Met vriendelijke groet,
Johannes en Kirsten, Marin en Tygo
Dit artikel verscheen eerder in Kerk in Stad 5 – 2023 – kerkinstad.nl