VERBINDING Gemeenschap en bestuur
In onze classis zijn diverse pioniersplekken actief. Sommige zijn al jarenlang bezig en hebben een geheel eigen plek op de kerkelijke kaart verworven, zoals het Stadsklooster in Groningen (op de foto). Andere zijn aan het ontdekken wat er mogelijk is, bij hen blijven de plannen nog even onder de radar. Denk bijvoorbeeld aan een groep mensen die het verlangen heeft een plek op te starten in hun nieuwbouwwijk. Hoe de context ook is, altijd is het een uitdaging om een groep mensen om je heen te verzamelen, een visie te ontwikkelen die past bij de omgeving. Dan moet je daar ook nog draagvlak voor vinden, zodat de nieuwe plek vrucht kan gaan dragen.
Evelien Vrolijk
Sinds ruim een jaar mag ik meelopen met een aantal pioniersplekken, startend of al wat verder onderweg. Een geweldige opdracht is het: samen denken we na over de ontwikkeling van hun plek, hoe ze vorm willen geven aan hun roeping, de wijze waarop ze het geloof onder de aandacht willen brengen. Het zijn geen gemakkelijke vragen.
Wat te doen als er bij jouw kerk in de buurt een pioniersplek opent, en jouw kerkenraad deze plek gaat ondersteunen als zendende gemeente? Wij hebben gemerkt dat het vaak zoeken is hoe je als pioniersplek de relatie met een protestantse gemeente in de buurt vorm kunt geven, en andersom. Hier deel ik graag drie lessen die we leerden in ruim tien jaar pionieren.
De aard van pionieren
Allereerst: pionieren is iets heel anders dan een kerk leiden. In de praktijk is dit vaak een grote zoektocht: hoe geef je vorm aan ondersteuning als zendende gemeente, als jullie dingen heel anders aanpakken, en de gekozen weg niet die van jullie zou zijn? Kerklab en het evangelisch werkverband maakten eens een mooi overzicht van de verschillen in rollen tussen de kerkbestuurder en de pionier. Een paar voorbeelden:
Bestuurders
- Eerst doelen stellen, dan uitvoeren (targets en tijdlijnen)
- Systematisch onderzoek doen
- Nadruk op harde feiten (plannen maken & programmeren)
- Verder op dezelfde voet (we doen de dingen zoals we dit gewend zijn en vermijden risico’s)
- Falen proberen te vermijden
- De gemeente kent een vastgelegde leer, vormen en inhoud, waar we aan vasthouden
- Onzekerheid reduceren
Pioniers
- Doelen ontstaan organisch terwijl je bezig bent (improviseren)
- Intuïtief en relationeel leren
- Nadruk op ruimte voor innovatie (beweging creëren & experimenteren)
- Al doende ontdekken we hoe de gemeente zich ontwikkelt
- Trial & error
- Nieuwe wegen verkennen (we proberen nieuwe dingen uit en nemen risico’s)
- Kansen benutten
Natuurlijk is dit schema een overdreven aanzet van de realiteit, maar toch zie ik de verschillen wel degelijk terugkomen in de dagelijkse praktijk. Zo mag ik op dit moment meelopen met De Fontein in Groningen, waar op een prachtige manier een buurtkerk wordt ontwikkeld. En terwijl de buurtkerk groeit, levert dat ook vele vragen op voor de traditionele gemeente. Waarom doen we de dingen zoals we ze doen? Is dat eigenlijk nog wel logisch?
De Fonteinkerk in Groningen, waar een huisartspraktijk haar deuren opent in het kerkgebouw.
Investeer in jullie relatie!
Soms begint een gemeente zelf met een pioniersplek, soms komt er een verzoek van een plek of ze zich aan jullie gemeente mogen verbinden. Het lijkt wel alsof dat grote verschillen zijn, maar in de praktijk hoeft dat helemaal niet zo te zijn. In beide gevallen vraagt het onderhouden van de relatie tijd, en moeite.
Je moet elkaar leren kennen, verbondenheid opbouwen. Dat vraagt tijd, en erkenning dat zelfs als de pioniersplek dingen anders aanpakt dan de zendende gemeente, of andersom, de relatie waardevol is. Er moet dus ook vertrouwen ontstaan en blijven in elkaars kunde, en sterke punten. De geestelijke zorg voor de pioniersplek is toevertrouwd aan de kerkenraad. Dat wil natuurlijk alleen als er een goede band is, vol vertrouwen.
Ook een belangrijke les die we hebben geleerd: als er een goede relatie is tussen pioniersteam en kerkenraad, dan geeft dit een stevige basis voor de samenwerking en loopt de pioniersplek minder kans om vroegtijdig te moeten stoppen. Zeker als er bewustzijn is over de verschillende rollen.
Pioniersplekken in Groningen en Drenthe
| Peize | Zin in Peize |
| Groningen | Stadsklooster |
| Sebaldeburen | De Verbinding (Het Anker) |
| Groningen | Overstag |
| Siddeburen | Struunders |
| Emmen | Twintigers Emmen |
| Groningen | Buurtkerk De Fontein |
| Groningen | Spoor van Licht (Martinikerk) |
| Valthermond | Interculturele gemeente i.o. |
En nog meer plekken in opstart.
Wederzijds leren
Als je elkaar hebt leren kennen, en weet hoe jullie rollen verschillen (en daarmee ook het handelen), dan kan er iets geweldigs ontstaan: wederzijds leren. Nieuwe ideeën vanuit de pioniersplek kunnen in dergelijke gevallen een plek krijgen in de zendende kerk. Er ontstaat ruimte om elkaar open te bevragen, te vertellen wat je opvalt. Ik denk bijvoorbeeld aan een predikant die ik dit jaar sprak. Jaren geleden had ze in een zendende kerk gewerkt en het had haar op veel manieren anders doen kijken. Minder aannemen dat de mensen in de kerk wel weten waarom je iets doet. Ze geeft nu anders vorm aan het Avondmaal, neemt meer de tijd om toe te lichten waarom het zo’n bijzonder sacrament is. Met als resultaat dat zij – en in haar beleving ook de kerkgangers – er meer betrokkenheid bij ervaren.
Al met al geeft het pionieren veel nieuwe mogelijkheden – en als de samenwerking goed gaat, niet alleen bij de pioniersplek zelf, maar ook bij de zendende gemeente.
Meer lezen? Bekijk dan eens deze website: lerenpionieren.nl
Evelien Vrolijk
Begeleider van kerken en andere vierplekken bij de Protestantse Kerk
Adviseur dienstverlening in de Classis Groningen-Drenthe
Dit artikel staat in het classisblad: Verbinding. Lees het hele blad digitaal hier.