Verslag van de classisvergadering van 22 februari 2022
Snel naar:
Bestaat God?
Armoede en Diaconaat
Mededelingen
Volgende classisvergadering
Bestaat God?
Prof. Peter Barthel is te gast op de classisvergadering. Hij is sterrenkundige bij de RUG, woont in Bedum en is lid van een PKN-gemeente. In 2014 kreeg de RUG een brief van de toen zevenjarige Anco met de vraag: ‘Bestaat God – kan de universiteit dat uitzoeken?’ Deze brief kwam terecht op het bureau van Barthel. Hij beantwoordde de vraag en verwerkte zijn antwoord in een lezing tijdens de Groningse Nacht van Kunst en Wetenschap. Enkele weken later werd de lezing in Trouw gepubliceerd, wat leidde tot een paar boze reacties, maar ook warme reacties van mensen die het een prachtig antwoord vonden. Zijn gedachten heeft hij verwerkt in een boekje Professor, bestaat God?.
Barthel schetst een persoonlijke visie van een exacte wetenschapper over het bestaan van God, religiositeit en de rol van de kerk. Hij probeert met zijn inbreng bruggen te slaan tussen trouwe gelovigen, atheïsten en mensen ertussenin en wil daarover in gesprek gaan met elkaar.
Zijn antwoord aan Anco was: “God bestaat niet als iemand, maar is iets. God bestaat niet als een persoon die in de hemel woont, de wereld bestuurt en voor jou zorgt. Het goede en het mooie in deze wereld – dat is wat ik God zou willen noemen. God bestaat in hoe jij en ik leven. Als mensen voor elkaar willen zorgen, dan zie je daar iets van God. Wij zijn Gods handen.”
Verwondering is voor hem een sleutelwoord: verwondering en fascinatie over de sterrenhemel, de Melkweg. Religie gaat over de geest van het heelal. Wetenschap stelt de vraag: waarom werkt het, hoe werkt het? Religie stelt de vraag: waartoe, wat moet ik ermee?
Barthel beweert dat God niets kan en niets doet, maar God kan ons wel inspireren en bezielen, en vraagt ons: wat doe jij voor mij? Hij onderscheidt lijnen tussen mensen, kosmos en mysterie; lijnen van verstand, schoonheid en orde, en spiritualiteit: zingeving. Vanuit die verwondering, die je bij de kraag grijpt, over het heelal, is religie volgens Barthel het geven van antwoord op die verwondering. Wat is de zin van deze wereld, waar draait het echt om? God bezielt en inspireert.
De aanwezigen kregen gelegenheid om prof. Barthel vragen te stellen. Een greep uit de vragen en antwoorden:
U koppelt de verwondering aan positieve dingen, maar hoe gaat u om met de negatieve dingen in de wereld? “Als je naar de beroerde dingen kijkt, dan zou ik willen zeggen: zo moet het dus niet. Dat is dan het appèl om het zo niet te doen.”
U schreef ergens dat u wel in Gods plan gelooft. “Dat is het plan dat we met vallen en opstaan aan het ontdekken zijn wat de zin van het leven is, dat ieder tot zijn recht komt, dat iedereen kan meedoen. We moeten ons concentreren op de hoofdzaak. We moeten laten zien dat het ons ernst is als kerken. Het gaat mij aan het hart dat de terugloop zo hard gaat.”
Wie was Jezus voor u? “Ik zie Jezus als de ultieme verpersoonlijking van de Geest van God. Jezus heeft die Geest onnavolgbaar vormgegeven, voorgeleefd en nageleefd.”
God gaat voor ieder mens, en maakt geen onderscheid of hij wel of niet christelijk is. Aan de ene kant vind ik uw betoog heel mooi, maar kerkelijk zitten er wel zaken aan waar ik mijn geloof niet uit kan halen. “Dat besef ik heel goed. Ik denk dat het belangrijk is dat we over het woord geloven praten. Geloven is voor mij niet iets voor ‘letterlijk’ waar aannemen, maar dat je ergens iets in ziet: in Jezus, in God. Noem mij een Jezus-fan. Ik neem de Bijbel niet letterlijk, maar woordelijk.”
Welke weg moeten we inslaan als kerk om de mensen weer te bereiken? “Door als kerk ruimte te blijven geven aan mensen. Door bij de kerstnachtdienst, met huwelijks- en begrafenisdiensten te laten zien waar je als kerk voor staat, dat we oprecht zijn en dat we een boodschap voor de wereld hebben.”
Armoede en diaconaat
Christiaan Dekker is in november 2020 als diaconaal consulent begonnen, midden in coronatijd. Dekker neemt ons mee in gespreksvragen over armoedebeleving en vooroordelen over armoede. Op geld en schulden rust namelijk een enorm taboe. Die vragen zijn afkomstig uit de campagne Samen Hart voor Mensen, opgezet om dat taboe te doorbreken: in de vorm van allerlei acties, waarbij mensen worden uitgedaagd om over geld en geldzorgen te praten en zo het taboe te doorbreken. Een gespreksvraag kan zijn: ‘mensen in armoede nemen vaak domme beslissingen’: waar of niet waar? De reacties vanuit de zaal: “De vraag veronderstelt dat armoede wordt veroorzaakt door domme beslissingen, en dat lijkt me niet juist”; “Mensen in armoede ervaren zoveel stress dat ze daardoor juist wel eens domme beslissingen nemen.”
De aanwezigen vullen een vragenlijst in met vragen als: Heeft u de afgelopen maand chocoladeproducten gekocht? Zo ja, hoe vaak? En alcoholische dranken? Hebt u op dit moment abonnementen op kranten/tijdschriften? Zo ja, hoeveel? Hebt u huisdieren? Zo ja, hoeveel? En hoeveel geld bent u daarvoor kwijt? Hoe vaak hebt u rood gestaan bij de bank? Hebt u weleens iemand mee laten kijken bij uw uitgaven?
De vragenlijst is onderdeel van workshops die Dekker samen met ervaringsdeskundige Annemaria organiseert onder de naam ‘Armoede, waar hebben we het over?’ Dekker deelt zijn ervaring met een periode in zijn leven waarin hij en zijn vrouw ernstige geldzorgen hadden en aan een loket belandden met een hulpvraag. Die ervaringen waren: gevoelens van gecontroleerd worden, ‘kennelijk doen we het niet goed’. Dat heeft alles te maken met bejegening.
Mensen die in armoede verkeren, worden vaak op een manier bejegend die wantrouwend over komt. Dat blijkt ook: we hebben een systeem om misbruik te voorkomen. Maar dat systeem is gebaseerd op wantrouwen in plaats van op vertrouwen: dat doet iets met je als je in een kwetsbare positie verkeert. Gelijkwaardigheid is in het gedrang.
De aanwezigen spreken over hun eigen ervaringen met een crisissituatie in hun leven. Veel mensen voelden zich eenzaam en machteloos in zo’n situatie.
Christiaan deelt de ervaringen die in de workshops tot uiting komen: boosheid, frustratie, teleurstelling, vluchten, bevriezen of juist vechten. Mensen met geldzorgen die zo erg worden dat er schaarste ontstaat, die staan aan het begin van een crisis en komen gaandeweg steeds verder in die schaarste. Al die gevoelens die net benoemd zijn in een crisissituatie zijn dan gaande. Vervolgens duurt het gemiddeld vijf jaar voordat de mensen aan de bel trekken. Mensen kunnen er ziek van worden. Door stress kun je domme beslissingen nemen omdat je in een overleefstand staat. Op het moment dat je in de overleefstand raakt, ga je automatisch focussen op wat het meest nodig is. De lange termijn doet er minder toe. Mensen vinden het over het algemeen heel lastig om hun zorgen te delen: gevoelens van schaamte en trots overheersen.
Met de hulp van een kerkelijke buurgemeente kon Dekker zijn financiële problemen oplossen. Christiaan heeft dat als genade ervaren. Je kunt God niet domweg bidden om de armen te voeden, als wij het met elkaar zo slecht verdeeld hebben. God vraagt ons om de overvloed rechtvaardig met elkaar te verdelen. In het project maken we bewust wat het betekent om in armoede te leven. Die bewustwording gaat ook over hoe je signalen kunt herkennen, hoe je in gesprek kunt gaan met mensen. “Ik krijg vaak de vraag van diaconieën dat ze wel hulp willen bieden, maar zich afvragen: hoe komen wij dan in contact met deze mensen? Daar wil ik diaconieën ook bij helpen,” zegt Dekker.
Er speelt wel een probleem van de financiering van zijn werk als diaconaal consulent. De classis vindt dat de problematiek veel breder gedragen moet worden. Maar dat vergt wel dat vanuit de diverse diaconieën nog eens opnieuw gekeken moet worden of zij wat kunnen bijdragen om de functie van Christiaan, namelijk om gemeentes meer bewust te maken hoe met deze problematiek om te gaan en wat we als kerk kunnen doen, financieel te ondersteunen. Binnenkort zullen alle diaconieën in onze classis hierover worden aangeschreven.
Mededelingen
Classicaal adviseur/deskundige
We zijn hierover nog steeds in gesprek met de Dienstenorganisatie. In maart a.s. hebben we een eindgesprek over welke personen geschikt zouden zijn om deze functie in onze regio uit te oefenen. De financiering blijft lastig: voor het eerste jaar lijkt deze ongeveer rond te zijn. De financiering voor de jaren daarna is nog niet ingevuld. Er is één gemeente in de classis bereid gevonden om een garantstelling te doen voor een substantieel bedrag. We zouden het zeer op prijs stellen wanneer andere gemeentes, die over voldoende kapitaal beschikken, ook voor een substantieel bedrag garant willen staan om deze functie ook in de jaren daarna in stand te houden.
Classicale commissie huisgemeenten
De classisvergadering heeft in haar vergadering van 14 september jl. besloten om een classicale commissie in te stellen waar huisgemeentes aan gekoppeld kunnen worden, zolang er geen buurgemeente beschikbaar is waar de huisgemeente onder kan vallen. Vanuit het breed moderamen heeft de heer Hans van de Meent zich aangemeld als lid. Vanuit de classisvergadering heeft ds. Bernadette de Groot zich aangemeld. We zouden het op prijs stellen wanneer er nog tenminste twee mensen bij zouden komen om die commissie voldoende ‘body’ te geven. Een dringende oproep aan de afgevaardigden – het mogen ook kundige kerkenraadsleden zijn – om nog eens na te gaan of u zich hiervoor wilt opgeven.
Afscheid
Wij nemen afscheid van Leo Blees als afgevaardigde naar de synode en van Henk Visser, als afgevaardigde naar de classis. Omdat beiden niet aanwezig konden zijn, hebben zij vandaag thuis als dank een boeket bloemen ontvangen. Wij nemen ook afscheid van Yke Luinenburg als afgevaardigde naar de classis en afgevaardigde naar de synode. Yke is ook lid geweest van het moderamen van de synode. De preses spreekt Yke toe en dankt hem voor de vele tijd die hij daarin gestoken heeft en dat ook met heel zijn hart en ziel heeft gedaan. Yke ontvangt ook een bos bloemen als dank voor zijn vele werk voor de kerk.
Afvaardiging naar de synode
Per 1 januari 2022 zijn namens onze classis afgevaardigd naar de synode:
- Mevrouw H(eleen) Vrijhof, Vries: ouderling
- Ds. G(ert) W. v.d. Werff, Drieborg: predikant
- J. (Sjaak) de Koning, Nieuw-Ballinge: ouderling-kerkrentmeester
- J(oost) C.A. v.d. Berge, Sebaldeburen: ouderling
- B(erend).A. Meems, Onstwedde: diaken
Vacatures
Vacatures afvaardiging naar de classicale vergadering per 1 januari 2022:
- Ring Groningen: vacature diaken
- Ring Noordoost Groningen: vacature diaken
- Ring Westerkwartier: vacatures ouderling en ouderling-kerkrentmeester
- Ring Assen: vacatures predikant en ouderling
- Ring Hoogeveen: vacature diaken
- Ring Winsum: vacature predikant na vertrek van ds. Hoek
De preses doet een dringend beroep niet alleen op de ringen, maar ook op predikanten om in de werkgemeenschappen te zoeken naar de opvulling van de vacatures. Opvulling van de vacatures is van belang om ervoor te zorgen dat de classicale vergadering een redelijke vertegenwoordiging kent vanuit de volle breedte van onze classis. Heleen Vrijhof vraagt om daarbij ook de diversiteit goed in acht te willen nemen, namelijk verdeling man/vrouw en ook verjonging.
Problemen FRIS bij kleine gemeentes
Leon Wijnands informeert hoe het breed moderamen (BM) omgaat met de brief van 18 januari 2022 vanuit de werkgemeenschap Noordoost-Groningen i.v.m. het werken met FRIS, het online boekhoudprogramma van de PKN. De preses antwoordt dat deze brief is behandeld in het BM van 27 januari. Het zal niet mogelijk zijn om alle bezwaren van FRIS weg te nemen, vanwege de ANBI-status van kerkelijke gemeentes: “We realiseren ons heel goed dat enkele gemeentes geen mensen beschikbaar hebben om dat uit te voeren. Wij overwegen om dat vanuit de classis te centraliseren en een aantal mensen te vinden die dat voor die gemeente kunnen doen, maar dan wel tegen vergoeding van kosten.”
Ds. Jan Hommes vult aan dat de brief niet alleen vanwege FRIS was bedoeld, maar dat er juist aandacht wordt gevraagd voor de regeldruk die bij kerkrentmeesters en bij diakenen wordt gevoeld: “De brief is beantwoord en als BM hebben we daar ook aandacht voor gevraagd bij het CCBB. Daar ook moet duidelijk zijn dat deze klachten er zijn en dat deze worden gehoord. Er is al wel degelijk gedifferentieerd in FRIS, maar de kleine gemeentes moeten het makkelijker krijgen om met FRIS om te gaan maar ook met alle regeldruk. Wij hebben daar zeker oog voor en we horen het heel veel, niet alleen in onze classis.”
Volgende classisvergadering
De volgende vergadering vindt plaats op 17 mei 2022, met als thema ‘onopgeefbaar verbonden, een kerkbreed gesprek over Kerk & Israël’ door ds. Jelle van Slooten.